ترموستات چیست و هرچه که باید از آن بدانید

ترموستات وظیفه کنترل دمای محیط را بر عهده دارد. همچنین یکی از بخش های اصلی سیستم های تهویه مطبوع بشمار می رود و درصورتی که دچار اختلال شود، دستگاه به درستی کار نخواهد کرد. در واقع ترموستات مغز فرمان دهنده است و تاثیر به سزایی در عملکرد سیستم های تهویه را دارد. در ادامه این مقاله با ما همراه یاشید تا ترموستات و هرچه که باید از آن بدانید را با هم بررسی کرده و با عملکرد آن بیشتر آشنا شویم.

ترموستات چیست؟

ترموستات یک کنترل کننده الکتریکی است که دمای محیط را به صورت اتوماتیک تنظیم می نماید. عموما به دستگاه های گرم کننده یا سرد کننده متصل می شود، تا با قطع و وصل شدن دستگاه، دمای محیط را برای دمایی که روی آن تنظیم شده متعادل نگه دارد. تصور کنید دمای دستگاه را در فصل تابستان روی 30 درجه سانتی گراد تنظیم کرده اید. هنگامی که سیستم به دمای تنظیم شده برسد، این قطعه مدار برق را قطع می نماید. هنگامی که دما 3 الی 5 درجه سانتی گراد از دمای تنظیم شده دستگاه پایین تر رود، مجددا مدار وصل شده و اسپلیت شروع به فعالیت می نماید. ترموستات عمل قطع و وصل برق به کمپرسور را انجام می دهد و سبب متعادل شدن دما می شود.

ترموستات چگونه کار می کند؟

ترموستات و کمپرسور در سیستم های سرمایشی و گرمایشی بصورت سری بسته شده اند به گونه ای که با قطع جریان برق ترموستات، کمپرسور نیز خاموش می شود. قطع و وصل برق در آن ناشی از انقباض و انبساط گاز موجود در لوله مویین می باشد. به این صورت که در اثر پایین آمدن دما، گاز منقبض شده و جریان برق در آن قطع می گردد و با بالا رفتن دما، گاز درون آن منبسط شده و جریان برق ترموستات مجددا وصل می شود. در صورت بی توجهی با خالی شدن گاز لوله مویین، این قطعه دیگر قادر به فعالیت نمی باشد. کلید آن به حالت قطع در می آید که در چنین حالتی thermostat غیرقابل استفاده شده و باید تعویض شود. البته باید دقت داشته باشید هنگامی که قطعه ای در اسپلیت دچار نقص می شود عوامل گوناگونی در بروز مشکل نقش دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد.

از جمله مواردی که هنگام خرابی این قطعه باید بررسی شود:

• کمپرسور
• موتور فن
• بررسی کثیف بودن پنل ها

و … می باشد.

انواع ترموستات

• مکانیکی (الکترومکانیکی)
• الکتریکی (دیجیتالی)
• تجیوه ای (موجود در نمونه های قدیمی کولر گازی)
•  Talking
•  تلفنی (Telephone)
• منطقه ای
• پمپ حرارتی (تنها در کولر های گازی در حالت گرمایش کاربرد دارد)

در ادامه دو نمونه از پر استفاده ترین نمونه های این قطعه را به تفصیل شرح خواهیم داد.

مکانیکی

یکی از انواع بکار رفته این قطعه در سیستم های تهویه مطبوع، ترموستات مکانیکی می باشد. نوع مکانیکی، از فرمان حسگر حرارتی بوسیله تعدادی رابط مکانیکی  و میکروسوئیچ استفاده کرده و سبب قطع و وصل مدار الکتریکی می شود.

انواع حسگر دما در نمونه مکانیکی (الکترومکانیکی)

• نوع اول یک سیستم حرارتی به نام diastat می باشد که بیشتر با نام ترموستات مویین شناخته شده است و براساس اصل انبساط مایع کار می کند. این نوع thermostat شامل سنسور (حسگر)، لوله مویین و دیافراگم است. با بالارفتن دما مایع از طریق لوله مویین به دیافراگرم رفته و انبساط کاری (Working distenation) صورت می گیرد. با این انبساط کلید فلزی فعال شده و می تواند مدار را باز یا بسته کند.
• نوع دوم ترموستات پایمتال نامیده می شود که براساس انبساط فلز کار می کند. در این نوع thermostat با انبساط فلز کلید فنری فعال شده و عمل می نماید.

الکترونیکی

ترموستات الکتریکی که با نام thermostat دیجیتال نیز شناخته می شود، از طریق سنسور دمایی فرمان را دریافت کرده و از طریق جریان الکتریکی به یک رله مینیاتوری منتقل می نماید، به این ترتیب عملیات قطع و وصل جریان الکتریکی انجام می شود.

تنظیم ترموستات

این قطعه نیز همانند کنترل کننده های شناور دارای:

• نقطه تنظیم (set point)
• نقطه وصل (cut in)
• قطع (cut out)

می باشند.

عملکرد دستگاه به گونه ای است که هرگاه دمای محیط  به حداکثر مقدار تنظیم شده برسد کمپرسور روشن می شود. زمانی که دما به حداقل نقطه تنظیم برسد کمپرسور را خاموش می نماید. به اختلاف دمای بین دمای وصل و دمای قطع، تفاضل (differential) گفته می شود.

نحوه‌ی تنظیم :

باتوجه به توضیحات بالا این قطعه دارای نقطه تنظیم و یک نقطه تفاضل است. اگر نقطه تنظیم ترموستاتی روی 2 درجه سلسیوس و تفاضل آن روی 4 درجه سلسیوس تنشیم شده باشد ،تا زمانی که دمای حس شده توسط حسگر ترموستات به 4 درجه سلسیوس نرسد کمپرسور روشن نخواهد شد و بالعکس تا زمانی که درجه حرارت حس شده به 0 درجه سلسیوس کاهش نیابد کمپرسور از مدار خارج نخواهد شد. در اینجا thermostat دارای set point با 2 C˚ و تفاضل 4 C˚ بین دمای قطع و وصل می باشد. مقدار درنظر گرفته شده برای تفاضل به نوع و برند و ساخت کولر گازی و محل قرار گیری حسگر بستگی دارد. برای مثال اگر حسگر thermostat در اتاق نصب گردد، درجه حرارت محصول از طریق دمای اتاق کنترل شده و حدود 3 تا 4 C˚ می باشد.

در بیشتر مواقع عضو حس کننده thermostat روی اپراتور نصب می شود و دمای کولر را از طریق اوپراتور کنترل می نماید که دراین حالت دمای تفاضل بیت 8 تا 12 C˚ خواهد بود.

علائم خرابی ترموستات سیستم های تهویه مطبوع

زمانی که سیستم تهویه مطبوع به درستی کار نمی کند و دمای محیط را بطور مطلوب تنظیم نمی نماید، نشانه بروز مشکلاتی در آن می باشد که باید نسبت به این تغییرات حساس باشد. چراکه وجود مشکلات این سیستم ها و رفع نشدن آن ها خسارات بسیاری را در پی خواهد داشت. یکی از دلایل خوب کار نکردن دستگاه می تواند نشانه مشکل در thermostat باشد. در ادامه به چند نمونه برجسته از خرابی های این قطعه اشاره می نماییم:

1. کم شدن کیفیت thermostat
2. عدم تعادل در زمان های روشن و خاموش شدن دستگاه سرمایشی و گرمایشی
3. نوسانات مداوم برق

محل نصب ترموستات در سیستم های سرمایشی و گرمایشی

اگر thermostat در جای درستی نصب نشود، سبب خراب شدن و بروز نقص این قطعه خواهد شد. در ادامه به نکاتی برای نصب thermostat اشاره شده است:

• بهترین محل نصب در واحد های مسکونی سالن می باشد.
• باید حدود 30 سانتی متر بالاتر از سطح کف نصب شود.
• باید حدود 18 اینچ درون دیوار قرار گیرد.
• در معرض تابش نور خورشید نصب نشد.
• در محلی که نزدیک پنجره و باداست نصب نشود.
• در مجاورت درب نصب نگردد.
• تنظیم بودن thermostat دائما چک شود تا از بروز خرابی آن جلوگیری گردد.

با توجه به توضیحات ارائه شده در بالا بهتر است دقت لازم را در نگه داری، نصب و تنظیم thermostat دستگاه در پیش گیرید تا طول عمر این قطعه افزایش یابد. اگر برای تنظیم ترموستات و تعمیر هر نوع سیستم تهویه مطبوع نیاز به تعمیرکار باتجربه داشتید با فروشگاه بادبزن در تماس باشد.