روغن کمپرسور سیستم تهویه مطبوع و انواع آن

روغن کمپرسور همانطور که از اسم آن مشخص است در کمپرسورها و سیکل تبرید کاربرد دارد و با توجه به مدل کمپرسور و نوع مبرد سیکل تبرید انتخاب می‌شود. روغن‌ها نقش بسزایی در سیکل تبرید ایفا می‌کنند از این رو باید دارای کیفیت بالایی باشند تا بتوانند در طولانی مدت بدون افت کیفیت عمل روان‌کاری درونی کمپرسور را انجام دهند و به دستگاه امکان دهند در طولانی مدت با حداکثر ظرفیت خود کار کند. بنابراین شناخت روغن با کیفیت و انواع آن از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو در ادامه این مطلب با نقش روغن کمپرسور و انواع آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

روغن کمپرسور چیست؟

یکی از ضروری‌ترین ملحقات که به سیستم کولرگازی افزوده شده و درون محفظه کمپرسور ریخته می‌شود، روغن کمپرسور می‌باشد. محفظه اصلی قرارگیری روغن در بخش پایین و یا در وسط یاتاقان اصلی می‌باشد. با شروع به کار میل لنگ، بخش خمیده این قطعه وارد محفظه روغن شده و در مسیر بازگشت، روغن را به سیلندر و پیستون دستگاه می‌ریزد.

همیشه اندکی روغن همراه گاز مبرد دستگاه خارج شده و مجددا به محفظه باز می‌گردد. از این رو ضروری است تله روغن به منظور حفظ میزان استاندارد روغن در کمپرسور نصب گردد و مانع کاهش میزان روغن سیستم تهویه مطبوع شود.

اهداف اصلی روغن در انواع کمپرسور

1. روانکاری سیستم به منظور جلوگیری از سایش کمپرسور و قطعات آن
2. افزایش ضریب خنک‌کنندگی و افزایش بازدهی سیستم
3. درزگیری و آب‌بندی قطعات گوناگون کمپرسور

برای دستیابی به اهداف فوق استفاده از روغن در انواع کمپرسور ضروری می‌باشد. با توجه به توضیحات فوق به کاربرد این روغن در انواع مدل‌های کمپرسور اشاره می‌نماییم:

• کمپرسور پیستونی

در کمپرسورهای پیستونی، روغن برای روانکاری حرکت پیستون برای فشرده کردن گاز مبرد کاربرد دارد. همچنین برای بسته شدن کامل شکاف پیستون در سیلندر وجود روغن نیاز است.

• کمپرسور روتاری

در نوع روتاری، برای تماس بهتر بین سیلندر و روتر موتور از روغن به عنوان ماده روانکاری استفاده می‌شود.

• کمپرسور اسکرول

در نوع اسکرول برای آزادسازی گرمای بیش از حد سیستم در هنگام کار کردن از روغن‌ها و روان‌کننده‌ها استفاده می‌شود.

انواع روغن موتور کولر گازی

در سیستم کمپرسور اسپلیت‌ها چند گروه رایج روغن مورد استفاده قرار می‌گیرد که به شرح زیر است:

• روغن‌های مینرال یا معدنی با علامت اختصاری MO : این روغن در دسته روغن‌های طبیعی جای دارد.
• روغن‌های الکیل بنزین با علامت اختصاری AB : این روغن جزء روغن‌های مصنوعی می‌باشد.
• روغن‌های پلی استر (POE)
• روغن‌های پلی آلکیل بنزین (PAG)
• روغن‌های پلی آلفا اولیفین (PAO)
• روغن‌های پلی وینتال اتر (PVE)

در ایران رایج‌ترین روغن کمپرسور مورد استفاده روغن‌های معدنی (MO)، پلی استر (POE) و پلی آلکیل بنزین (PAG) می‌باشد. لازم به ذکر است نوع روغن مصرفی موتور به نوع گاز مبرد دستگاه ارتباط دارد. از این رو برای گازهای مبرد قدیمی نظیر R22 ،R12 و R11 از روغن معدنی و برای گازهای مبرد جدید نظیر R407، R410 و R134 روغن‌های مصنوعی مورد استفاده قرار می‌‎گیرد.

ویژگی‌های روغن کمپرسور

در ادامه مهم‌ترین خصوصیات و ویژگی‌های روغن و روان کننده موتور کولرگازی بیان شده است:

• ویسکوزیته یا غلظت

ویسکوزیته واحد اندازه‌گیری روغن می‌باشد و براساس آن میزان توانایی این ماده در مقابله با تنش و پرش در سیستم اندازه‌گیری می‌شود. روش اندازه‌گیری گرانروی روغن (SSU) یکی از واحدهای اندازه‌گیری ویسکوزیته می‌باشد. دراین روش روغن نمونه درون کمپرسوری استاندارد و تحت دما و فشار ثابت قرار داده شده و در سیستم جریان می‎‌یابد.

سپس مدت زمان جریان روغن درون موتور را اندازه‌گیری می‌کنند. به میزانی که عدد ویسکوزیته بالاتر باشد، روغن غلیظ‌تر بوده و با سرعت کمتری در کمپرسور جریان می‌یابد. می‌توان نتیجه گرفت به میزانی که موتور دستگاه بزرگتر باشد و دارای قطعات و شکاف‌های بیشتری باشد، برای بازدهی بیشتر به روغنی با غلظت بیشتر نیاز دارد.

• پایداری شیمیایی

پایداری شیمیایی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که در زمان خرید روغن کمپرسور باید مورد توجه قرار گیرد. از این رو برای خرید صحیح باید به توصیه‌های کارخانه تولید کننده موتور دقت نمایید، زیرا برخی از روغن‌ها ممکن است با گاز مبرد مورد استفاده در کمپرسور، واکنش شیمیایی دهند. که نتیجه چنین اتفاقی تولید موادی نظیر لای و لجن، کربن و اسید در دستگاه می‌باشد و کاهش عمر کمپرسور را به همراه دارد.

• استقامت دی الکتریک و رطوبت

روغن بکار رفته در کمپرسور کولر گازی در تماس مستقیم با کویل موتور می‌باشد، از این‌رو ضروری است استقامت دی‌ الکتریک یا عایق بالایی داشته باشد. به میزانی که مقاومت دی‌ الکتریک روغن موتور بیشتر باشد، روغن توانایی بیشتری در عایق الکتریکی بودن، خواهد داشت.

از سوی دیگر، روغن‌ها مقداری از رطوبت موجود در کویل‌ها و محیط را در خود حل می‌کند و این موضوع باعث فساد روغن می‌شود. در این شرایط رطوبت حل شده در روغن، در گاز مبرد نمایان می‌شود و موجب یخ زدن اسپلیت در دمای زیر صفر درجه شده و مشکلاتی در شیر انبساط الکتریکی ایجاد می‌کند.

به علاوه رطوبت موجود در روغن کمپرسور موجب کاهش مقاومت دی الکتریک روغن می‌گردد. در نتیجه باید از روغن کمپرسوری استفاده شود که در برابر ترکیب رطوبت هم مقاومت بالایی داشته باشد.