مقالات
فن کویل چیست و انواع آن
شهریور
با پیشرفت تکنولوژی تجهیزات حرارتی و برودتی گوناگونی توسط تولید کنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع به بازار عرضه شده‌اند و با توجه به سیستم لوله‌کشی ساختمان‌ها، سیم‌کشی ساختمان، وضعیت هر ملک، شرایط جغرافیایی و غیره می‌توان یک وسیله مناسب سرمایشی و گرمایشی برای ساختمان نصب کرد. یکی از این تجهیزات فن کویل می‌باشد و در بسیاری از ساختمان‌های اداری، تجاری، مسکونی و … نصب می‌گردد. این وسیله برودتی از نظر سرمایش و گرمایش اندکی با دیگر سیستم‌های تهویه تفاوت دارد. در این مطلب قصد داریم با ساز و کار این وسیله سرمایشی و گرمایشی بیشتر آشنا شویم.
فن کویل چیست؟
Fan coil نوعی مبدل چند منظوره و قسمتی از سیستم تهویه مطبوع مرکزی می‌باشد که از یک کویل چند منظوره (مبدل حرارتی) و یک فن تشکیل شده است که سرمایش و گرمایش محیط را فراهم می‌کند. این دستگاه یک مبدل گرمایشی بسیار قوی می‌باشد که با استفاده از فن به یک مبدل سرمایشی تبدیل می‌گردد. از این رو در فصل‌های گرم سال هوای خنک به محیط می‌دمد و در فصول سرد سال هوای گرم وارد محیط می‌کند.
طرز کار Fan coil
سیستم کارکرد این دستگاه از طریق حرکت آب سرد و گرم به درون کویل ها فعال می‌گردد. بسته به فصل آب سرد (در تابستان) و آب گرم (در زمستان) به درون لوله‌های مسی (کویل) جریان می‌یابد و فن به اطراف کویل و لا به لای لوله‌ها هوا می‌دمد و موجب برخورد با سطح سرد یا داغ کویل می‌گردد، سپس هوای سرد یا گرم به فضای ساختمان توزیع می‌شود.
با استفاده از چیلر ها (یا مینی چیلر) جریان آب سرد درون کویل و با استفاده از بویلر موجود در موتور خانه (یا پکیج های زمینی و دیواری) جریان آب گرم درون کویل‌های Fan Coil تامین می‌گردد به عبارتی Fan coil از طریق لوله‌های آب سرد و گرم به چیلر و بویلر وصل می‌شوند. در ساز و کار برخی از Fan coil ها سیال مبرد به جای آب سرد و گرم درون لوله مسی (کویل) جاری می‌گردد. این دستگاه با استفاده از یک کلید On/Off دستی یا ترموستاتی کنترل می‌شود. با استفاده از این کلید می‌توان دور فن را تغییر داد یا اینکه جریان آب ورودی به دستگاه را با استفاده از شیر باز یا بسته کرد. در صورتی که ساختمانی مجهز به BMS باشد، فن با استفاده از یک کنترلر دیجیتالی متصل به BMS کنترل می‌گردد.
اجزای تشکیل دهنده فن کویل
این دستگاه از قطعات گوناگونی تشکیل شده است که در ادامه معرفی می‌نماییم:
- کویل : کویل متشکل از یک لوله مسی همراه با فین‌های آلومینیمی می‌باشد. لوله‌ها در دو یا سه ردیف بوده و کلکتور ورود و خروج اصلی متصل شده است.
- فندک (Fan Deck): فندک متشکل از موتور، هوزینگ، بلور و سینی درین می‌باشد.
- فیلتر هوا : فیلترهای این دستگاه بسته به نوع آن در دو نوع فلزی و پلاستیکی وجود دارند و قابل شستشو و تعویض می‌باشند.
- شیر هواگیری: این شیر بر روی لوله اصلی کویل نصب می‌گردد و به صورت دستی و اتوماتیک است. وظیفه این قطعه هواگیری سیستم می‌باشد.
- کلید سلکتوری: این کلید دارای چهار حالت خاموش-روشن، دور کم، متوسط و زیاد می‌باشد. Fan coilها هم از طریق کلید و هم ترموستات قابل کنترل می‌باشند.
- و…
انواع فن کویل
در مقایسه با سایر سیستم‌های تهویه مطبوع موجود fan coilها کم هزینه‌تر و مقرون به صرفه‌تر می‌باشند و با توجه به متراژ محیط ظرفیت آن ها مشخص می‌گردد. این دستگاه به صورت توکار (مخفی) و روکار (در معرض دید) طراحی و نصب می‌شوند. نوع روکار می‌تواند زمینی، سقفی ،دیواری، ایستاده و یا سقفی باشد و مجهز به یک بدنه نگه دارنده است.
نوع توکار به صورت سقفی کانال کشی می‌باشند و نسبت به نوع رو کار مزایای بیشتری دارد. نوع توکار در صورتی که در سقف کل ساختمان سقف کاذب استفاده شده باشد فن درون سقف جای می‌گیرد. در حالت دوم که خانه فاقد سقف کاذب باشد در بخشی از سقف، عموما در بخش ورودی اتاق‌ها و سالن‌ها فن را جاسازی می‌کنند.
فن کویل سقفی
Fan coilهای سقفی به دو صورت توکار و روکار موجود می باشند. مدلی که در معرض دید قرار دارد و همراه کابین بوده و روکار (سقف) نصب می‌گردد و به عنوان سقفی روکار یا سقفی کابینی شناخته می‌شود. نوع دیگر فن که درون سقف کاذب نصب می‌گردد و تنها دریچه آن دیده می‌شود از نوع توکار بوده و صدای بسیار کمی تولید می‌کند. این نوع با داشتن قیمت مناسب محبوبیت ویژه‌ای در بین خریدارن دارد.
کانالی
این دستگاه به دلیل داشتن کانال‌های مجزا برای هر اتاق می‌تواند هر اتاق را به صورت جدا پوشش دهد. این نوع فن دارای فشار استاتیکی بالایی می‌باشد و ظاهری شبیه به سیستم‌های سقفی توکار دارند و درون سقف کاذب نصب می‌شوند. این نوع Fan coil به دلیل داشتن صدای زیاد و تولید حجم هوای زیادتر نسبت به دیگر نمونه‌ها عموما در راهروهای ساختمان‌های تجاری، لابی‌ها و مکان هایی با سقف بلند کاربرد دارند.
فن کویل زمینی
یکی از پرکاربرد ترین انواع Fan coil، نوع زمینی آن می‌باشد و به صورت عمودی بر روی زمین نصب می‌گردد. عموما از این نوع فن در مکان‌هایی که امکان شکافتن سقف و ایجاد سقف کاذب وجود ندارد مورد استفاده می‌باشد. این دستگاه بیشتر در بیمارستان‌ها، مراکز آموزشی، تجاری و اداری بزرگ کاربرد دارد. دستگاه زمینی هزینه نصب پایین‌تری نسبت به نوع سقفی دارد اما فضایی از محیط را اشغال می‌کند که یکی از معایب این مدل محسوب می‌شود.
کاستی یک طرفه و چهار طرفه
نوع یک طرفه Fan coil کاستی عموما در سیستم‌های تهویه مرکزی کاربرد دارد. جریان هوای این دستگاه یک‌طرفه بوده و به سادگی روی سقف نصب می‌گردد.
نوع کاستی چهار طرفه هوای سرد و گرم را در 4 جهت مختلف منتقل می‌کند و مجهز به یک پمپ درین برای خارج کردن آب کندانسور
می‌باشد. کنترل دما در این سیستم با استفاده از ریموت کنترل انجام می‌شود.
فن کویل دیواری
این نوع فن عموما به جای اسپلیت‌های دیواری مورد استفاده قرار می‌گیرد اما از آنجایی که ظرفیت‌های پایینی دارد مورد استقبال عموم نمی‌باشد.
دیواری
که به جای اسپیلت یونیت‌ها بیشتر استفاده می‌گردد، که به ظرفیت‌های پایین‌تر محدود می‌شوند و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نکات نصب و انتخاب فن کویل
فن کویل از نوع کاستی یک یا چهارطرفه براساس ظرفیت هوادهی که دارند در سایزهای مختلفی تولید می‌شوند. نوع کاستی عموما دارای پنل جلو با ابعاد 600*600 میلی‌متر و ارتفاعی حدود 350 میلی‌متر می‌باشد. در صورتی که در حال تحقیق برای سیستم تهویه جهت استفاده در مجمع اداری دارید فن کویل کاستی انتخاب مناسبی می‌باشد و با نصب این دستگاه درون سقف کاذب نیازی به دریچه دهش و بازدید نخواهید داشت.
Fan Coilهای کانالی نیازمند ارتفاع زیر سقف بیشتری نسبت به نوع کاستی می‌باشند و باید کانال‌ها قابل اتصال به دستگاه باشند. نوع کانالی به صورت توکار درون سقف کاذب نصب می‌گردد و کانال‌های نصب شده درون سقف هوای ایجاد شده را به تمامی نقاط انتقال می‌دهند.
چگونه فن کویل را نصب کنیم؟
برای نصب فن کوئل دیواری باید دستگاه را با استفاده از اتصالات پیچ و رو‌پلاک به دیوار فیکس نمایید. تا حدودی نصب صفحه فلزی این دستگاه روی دیوار مشابه اسپلیت می‌باشد. این دستگاه دارای وزن کم و ظرفیت محدود می‌باشد.
نصب فن کویل باید به افراد متخصص سپرده شود در غیر اینصورت با نصب غیر اصولی به سایر قسمت‌های ساختمان آسیب وارد می‌شود و هزینه‌های زیادی به همراه دارد.
خوشبختانه در حال حاضر برای انواع مدل‌های فن کوئل دریچه بازدید نصب در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب نصب و تعمیر همه مدل‌ها به سادگی انجام خواهد شد. هنگام نصب شیب‌بندی سیستم لوله‌کشی درین باید به درستی انجام گیرد در صورتی که بنا به دلایلی امکان رعایت کردن شیب وجود ندارد از پمپ درین استفاده نمایید. توصیه می‌کنیم درین درون چاه ارت تخلیه شود و به هیچ عنوان لوله‌های درین را درون چاه آب باران تخلیه نکنید.
برای منازل مسکونی می‌توان از مدل سقفی توکار استفاده کرد و با قرار دادن یک دریچه در جلوی در ورودی هر اتاق در سایر هزینه‌های اجرایی صرفه‌جویی کنید. همچنین دقت داشتید باشید برای اتاق‌های خواب فن کویل‌هایی با سطح صدایی پایین‌تر از 33 دسبیل انتخاب کنید تا افراد خواب راحت‌تری داشته باشند.
در حالت کلی هز فن کویل 400 CFM معادل یک تن تبرید سرمایش تولید می‌کند و برای فضایی با متراژ 25 تا 30 مترمربع مناسب می‌باشد.
مزایا و معایب استفاده از Fan coil
همانطور که اشاره شد این دستگاه نوعی سیستم تهویه مطبوع می‌باشد و همچون کلیه سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی مزایا و معایبی دارد که در این بخش بررسی می‌نماییم:
مزایا این سیستم تهویه چیست؟
- از آنجایی که این دستگاه در حجم کوچکتری تولید می‌شود می تواند جایگزین خوبی برای سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی باشد. از این رو به فضای بزرگ همچون سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی قدیمی نیاز ندارد.
- در Fan coil کانال کشی به سبک کولرهای آبی انجام نمی‌شود و تنها به لوله‌کشی و برق‌کشی نیاز دارد و بسیار ساده‌تر از کانال‌کشی‌های مرسوم انجام می‌شود.
- این دستگاه میزان مصرف انرژی پایینی دارد از این رو به میزان زیادی در مصرف برق صرفه جویی می‌شود. قابلیت استفاده خاموش کردن فن اتاق‌های بدون استنفاده را به کاربر داده و امکان تنظیم هوای مستقل برای هر فضا وجود دارد.
- تنوع این سیستم ها زیاد است و به کاربر امکان می‌دهد انتخاب مناسب‌تری با توجه به فضا داشته باشد.
معایب Fan coil
- نگهداری سیستم‌های فن کویل نسبت به سیستم‌های تهویه مطبوع دیگر اندکی تخصصی‌تر می‌باشد
- در برخی موارد برای خروج هوای فضاهای داخلی به کانال جداگانه نیاز است.
