مقالات
ترمیستور (سنسور دمایی) و انواع آن
مهر
ترمیستور یا سنسور دمایی، عنصری با مقاومت الکتریکی می‌باشد که با دما تغییر حالت داده و برای اندازه‌گیری دمای محیط کاربرد دارد. این قطعه از مهم‌ترین اجزای کولرهای گازی می‌باشد و به سیستم کمک می‌کند مطابق تنظیمات صفحه کنترل، دمای محیط را تنظیم نمایند. در صورتی که این سنسور از کار افتد، دیگر قادر به اندازه‌گیری دقیق دمای محیط نخواهد بود. در ادامه این مطلب بیشتر با سازوکار سنسور دمایی آشنا خواهیم شد.
ترمیستور چیست؟
سنسور دمایی در سال 1833 برای اولین باز توسط مایکل فارادی کشف شد. اما نوع تجاری این سنسور از سال 1390 تولید شدند و در صنعت به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفتند.
ترمیستورها نوعی مقاومت می‌باشند که در اثر تغییرات دما (کاهش یا افزایش)، تغییر مقاومت داده و برد فرمان، دمای سنسور را تغییر می‌دهد.
فرآیند کار سنسور دما در کولر گازی
ترمیستور در کولرهای گازی و اسپلیت ها در جوار سیم پیچ‌های تبخیر کننده اواپراتور قرار دارند. هوا از طریق دریچه‌های برگشت به سمت داخل مکیده می‌شود و با عبور هوا از حسگرها و سیم پیچ‌ها، سنسور دمایی شناسایی شده و دمای هوای ورودی را با تنظیمات ترموستات که تعیین کرده‌اید، مقایسه می‌نماید.
اگر دمای هوای محیط از تنظیماتی که تعیین کرده‌اید بالاتر باشد، کمپرسور دستگاه توسط سنسور فعال می‌شود و به آرامی خنک کردن فضای ساختمان را آغاز می‌نماید. اگر دمای هوای نسبت به دمایی که تنظیم کرده‌اید پایین‌تر باشد ،حسگر دما معکوس عمل کرده و کمپرسور، کولر گازی را خاموش می‌کند.
انواع سنسور دمایی
ترمیستور از نظر مقاومت و کارکرد در دو مدل NTC و PTC ارائه شده‌اند که در ادامه معرفی می‌نماییم.
-
سنسور دمایی NTC (ضریب گرمایی منفی)
ترمیستور NTC مخفف عبارت Negative Thermal Coefficient می‌باشد و با نام‌های سنسور اتاقی یا حسگر محیطی نیز شناخته می‌شود. NTC به گونه‌ای فعالیت می‌کند که در اثر افزایش دما و تولید گرما، مقاومت حسگر کاهش می‌یابد و در اثر سرد شدن، مقاومت سنسور افزایش می‌یابد. به عبارتی در این سنسور میزان مقاومت با گرما نسبت عکس دارد. در 80 درصد سیستم‌های برودتی و سرمایشی از این سنسور دما استفاده شده است.
-
سنسور دمایی PTC (ضریب گرمایی مثبت)
ترمیستور PTC مخفف عبارت Positive Thermal Coefficient می‌باشد و با نام‌های سنسور لوله، سنسور پایپ یا سنسور فلزی نیز شناخته می‌شود. PTC با گرم شدن، افزایش مقاومت داشته و در اثر سرد شدن، مقاومت آن کاهش می‌یابد. در این حسگر دما، مقاومت با دما نسبت مستقیم دارد.
مدل ترمیستور در سیستم‌های خنک کننده
در سیستم‌های خنک کننده نظیر اسپلیت‌ها عموما از سنسور با روکش شیشه‌ای و مسی استفاده می‌شوند و انواع مختلف و کاربردهای گوناگونی دارند:
سنسور دمایی شیشه‌ای (سنسور دمای محیط)
ترمیستور شیشه‌ای جهت تعیین دمای محیط کاربرد دارد. این حسگر در مقابل اواپراتور و در مجاورت هوایی که به درون آن وارد می‌شود، نصب می‌گردد.
ترمیستور اواپراتور (سنسور دمای اواپراتور)
سنسور اواپراتور دارای روکش مسی می‌باشد و جهت تعیین دمای پنل داخلی (اواپراتور) و سنجش میزان سرمای این بخش کاربرد داشته و صحت عملکرد سیستم سرمایشی را تشخیص می‌دهد.
ترمیستور کندانسور (برفک‌زدا)
سنسور دمایی کندانسور دارای روکش مسی می‌باشد و برای حالت گرمایش دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد از این رو سیستم‌هایی که عملکرد گرمایشی ندارند فاقد ترمیستور کندانسور هستند. در حالت سرمایش صحت عملکرد دستگاه توسط سنسور اواپراتور تشخیص داده می‌شود، از این رو الزامی برای بررسی دمای پنل خارجی (کندانسور)، نمی‌باشد. اما از آنجایی که در حالت گرمایش عملکرد کندانسور و اواپراتور جابجا می‌شود، احتمال یخ‌زدگی کندانسور افزایش می‌یابد. بنابراین ترمیستور کندانسور با تشخیص کاهش دمای غیر عادی کندانسور، از یخ زدن این قطعه جلوگیری می‌کند. از این رو نام دیگر این حسگر، سنسور برفک‌زدا می‌باشد.
علائم خرابی سنسور دمایی
در صورتی که با علائمی نظیر موارد زیر روبرو شوید:
- دما بیش از حد سرد شده باشد.
- دستگاه خاموش نشود.
- افزایش مصرف برق و قبض پرداختی به خوبی گویای این مطلب باشد.
به این معنا خواهد بود که ترمیستور به درستی فعالیت نمی‌کند. ممکن است فضای ساختمان خیلی سرد یا خیلی گرم باشد اما در چنین شرایطی ترموستات پیش از رسیدن به دمای مطلوب خاموش و روشن شود. در این مواقع شاخص اصلی سنسور دما خراب شده و با چرخه‌های نامنظم نمایان می‌شود. درصورت مشاهده این علائم توصیه می‌کنیم سریعا با یک مرکز تخصصی تعمیرات کولر گازی تماس حاصل فرمایید.
روش‌های تست ترمیستور
برای آنکه نواقص سنسور دما به درستی تشخیص داده شود، لازم است طور دقیق و حرفه‌ای بررسی شده و در صورت لزوم با قطعه‌ای جدید جایگزین شود.
برای تست حسگر دما ابتدا سنسور را از پنل داخلی جدا نمایید. سپس با استفاده از یک آمپرمتر که مجهز به اهم‌سنج باشد، مقاومت ترمیستور را ارزیابی کنید. اگر مقاومت بدست آورده با مقاومت موجود در راهنمای دستگاه برابر باشد، سنسور دستگاه سالم بوده و نگرانی وجود نخواهد داشت در غیر اینصورت سنسور مشکل داشته و باید تعویض شود.
